έρως ανίκατε μάχαν
Με αυτόν τον πλέον πολυδιαδεδομένο και πολυπαιγμένο στίχο, ο Σοφοκλής στο έργο του «Αντιγόνη» αρχίζει ένα διάστιχο, ωδή στον έρωτα. Η μετάφραση του στίχου αποδίδεται ως «έρωτα ανίκητε σε (κάθε) μάχη» και προσδίδει έναν αέρα υπεροχής του έρωτα στους ανθρώπους, τη ζωή, ακόμη και τον θάνατο. Εξυμνεί, λοιπόν, το συναίσθημα του έρωτα και κατ’ επέκταση τους ερωτευμένους. Εξάλλου, για τους αρχαίους Έλληνες ο έρωτας ήταν κάτι τόσο ανώτερο, ώστε ανήκε στις θεότητες αυτού του κόσμου. Τι πιο ταιριαστό, λοιπόν, για τον μήνα των ερωτευμένων, από το να μιλήσουμε για τον έρωτα και πιο συγκεκριμένα, τον ‘Έρωτα.
Ο φτερωτός θεός φαίνεται να έχει διαφορετικούς γεννήτορες στις διάφορες περιόδους και στις διαφορετικές πηγές. Πολύ συχνά, μητέρα του είναι η Αφροδίτη, ενώ πατέρας φημολογείται ότι είναι ο Ουρανός ή ο Άρης. Εκτός από την συγγένεια, συνήθως, ο Έρως είναι συνυφασμένος με την Αφροδίτη, σαν ακόλουθος ή υπηρέτης της. Κατά τον Πλάτωνα, γονείς του Έρωτα είναι η Πενία και ο Πόρος, σύμφωνα με τα λεγόμενα της ίερειας Διοτίμας στο “Συμπόσιο”, αφού την ημέρα γέννησης της Αφροδίτης, ο καλεσμένος Πόρος πλάγιασε καλοφαγωμένος στους κήπους του Δία και η Πενία που είχε πάει να ζητιανέψει, πλάγιασε μαζί του. Σύμφωνα με μια τελείως διαφορετική προσέγγιση, Έρος, γράφεται με όμικρον και προέρχεται από το «κοσμικό αυγό» που άφησε η Νύχτα στους κόλπους του Ερέβους, ενώ ο Ησίοδος γράφει ότι ο Έρος είναι γιος της Γαίας και του Χάους.
Χάος, Σκοτάδι, Γη, Ουρανός και Θεοί στοιχειοθετούν την προέλευση του φτερωτού κατεργάρη, που με τα βέλη του μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να ερωτευτούν. Τα παραπάνω στοιχεία δεν μοιάζουν τυχαία, αν σκεφτούμε την αναστάτωση και την ένταση των συναισθημάτων των ερωτευμένων. Ο Έρωτας, εξάλλου, τόσο στον Πλάτωνα, όσο και στον Ευριπίδη έχει διττή πλευρά. Αφενός, ο Έρωτας διαφοροποιείται σε «καλό» και «κακό» και αφετέρου για τον τραγικό ποιητή, ο Έρωτας μπορεί να οδηγήσει στην Αρετή, αλλά και στην Αθλιότητα. Ανά τους αιώνες και τους πολιτισμούς, οι άνθρωποι αναγνωρίζουν την σημασία του, μέσα από ιστορίες, τις τέχνες, ενώ οι πραγματικά ρομαντικοί τιμούν την ύπαρξη του κάθε μέρα.
Μουσική, ταινίες, παραμύθια, πίνακες, ποιήματα και έργα τέχνης προσπαθούν να απαθανατίσουν την φύση και τις μορφές του έρωτα. Οι πρώτες γνωστές αναπαραστάσεις τοποθετούνται στον 6ο αιώνα π.Χ, αλλά στον λόγο ο Έρωτας εμφανίζεται από τον 4ο αιώνα και 5ο αιώνα σαν αυτοτελής προσωπικότητα. Αξίζει να σημειωθεί η εκτενής παρουσία αναπαραστάσεων που βρέθηκε στην Πομπηία. Ο έρωτας στην αρχαιότητα πέραν της δύναμης της ερωτικής αγάπης ταυτίζεται και με την αεικίνητη δημιουργική δύναμη της Φύσης και την δημιουργίας των Πάντων, αλλά και με το Πένθος και τον Θάνατο. Ακόμη και στις μέρες μας, ο έρωτας είναι τρελός, είναι δημιουργικός και καταστροφικός, σε «ανεβάζει» και σε «κατεβάζει», αλλά κυρίως σε παρασύρει.
Όσα χρόνια και αν περάσουν, η διαχρονικότητα του έρωτα και των πολλών υποστάσεων του παραμένει ακλόνητη και δεν παύει να συναρπάζει. Εξάλλου, όσο χαλεποί και αν είναι οι καιροί, πάντα θα υπάρχει ο «Έρωτας στα χρόνια της Χολέρας». Στις 14 Φλεβάρη γιορτάζουμε τον Έρωτα και την αγάπη με λουλούδια, αλλά γιορτάζουμε και τη Ζωή, Το Πένθος και όλες αυτές τις δυνάμεις που μας παρασύρουν και μας παρακινούν.
