ΤΑ «ΨΕΜΑΤΑ» ΤΗΣ ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑΣ
Η άνοιξη είναι επίσημα εδώ με όλα τα σημάδια της. Το μεγάλωμα τις μέρας, τα ανθισμένα λουλούδια, η γύρη στον αέρα, ο υπέρλαμπρoς ήλιος και η ξαφνική ζέστη, αλλά και το τσουχτερό κρύο, όταν κρύβεται ο ήλιος. Παρόλα αυτά, όπως κάθε χρόνο ο Μάρτης μας αποχαιρετά και δίνει την θέση του στον παιχνιδιάρη Απρίλη. Ο τέταρτος μήνας του έτους «αγκαζάρει» με την ανεμελιά της άνοιξης και του ήλιου, ενώ ταυτίζεται με τα αθώα ψέματα και της φάρσες τις Πρωταπριλιάς. Όπως είθισται, μικροί και μεγάλοι λένε ψέματα ο ένας στον άλλο και κάνουν φάρσες, προσπαθώντας να κοροϊδέψουν αλλά να μην κοροϊδετούν. Από τους δασκάλους και τους μαθητές, του γονείς και τα παιδιά, τους φίλους και τους συνομηλίκους, οι φάρσες εκείνη τη μέρα μοιάζουν κολλητικές, όπως και η παιδικότητα που τις συνοδεύει.
Σχετικά με την καταγωγή του, αυτό το έθιμο φαίνεται να απορρέει από πολλούς μύθους, αλλά και κοροϊδίες. Με προέλευση στους Δυτικούς λαούς της Ευρώπης, η πρώτη θεωρία μιλάει για Κέλτες ψαράδες. Για τους Κέλτες, λοιπόν, η άνοιξη και ο Απρίλης, σηματοδοτούσε την περίοδο αρχής της αλίευσης, καθώς η άνοιξη άνοιγε τον δρόμο για πιο εύρωστες ψαριές. Ακόμη και οι δεινότεροι ψαράδες εκείνη την περίοδο δυσκολεύονταν να πιάσουν πολλά ψάρια. Σύμφωνα, όμως, με του άγραφους νόμους της κέλτικης υπερηφάνειας, κανείς δεν μπορούσε να αποκαλύψει την πραγματική του ψαριά, και έτσι συνήθιζαν να λένε ψέματα μεταξύ τους.
Σύμφωνα με άλλη θεωρία, η πρωταπριλιά θεμελιώθηκε από τους Γάλλους γύρω στο 16ο αι. Μέχρι το 1564, συνήθιζαν να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά την 1η του Απρίλη, λόγω της σύνδεσης με το Πάσχα. Εκείνη την χρονιά, όμως, Ο Κάρολος ο 9ος, μετακίνησε την Πρώτη μέρα του χρόνου στην σημερινή της θέση, συνδέοντάς τη με την άλλη χριστιανική εορτή, των Χριστουγέννων. Όπως ήταν προφανές, υπήρξαν αντιδράσεις από το γαλλικό λαό και οι πιο αντιδραστικοί, επέλεξαν να συνεχίσουν να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά την πρώτη του μήνα. Σαν κοροϊδία, λοιπόν, οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικά δώρα και ευχές τον Απρίλη και τους περιγελούσαν.
Τέλος, το 1983 η Associated Press εξέδωσε μια νέα θεωρία του ιστορικού Τζ. Μπόσκιν, κατά την οποία η προέλευση της πρωταπριλιάς ανιχνεύεται στους βυζαντινούς χρόνους και στον Μέγα Κωνσταντίνο και αφορά τη διακυβέρνηση. Μια ομάδα γελωτοποιών, αποφάνθηκε ότι μπορούσε να διαχειριστεί την αυτοκρατορία καλύτερα από τον Κωνσταντίνο, δήλωση που όταν έφτασε στα αφτιά του ίδιου του Κωνσταντίνου, εκείνος όρισε έναν από τους γελωτοποιούς του, ονόματι Κούγκελ, σαν κυβερνήτη για μία μέρα. Από αυτή τη θέση, ο Κούγκελ θέσπισε η 1η Απρίλη να είναι η μέρα αφιερωμένη στη γελοιότητα, το υπερβολικό και το αστείο. Παρόλα αυτά, όπως αποδείχθηκε αργότερα, όλη αυτή η θεωρία ήταν μια φάρσα του Μπόσκιν, ο οποίος θέλησε να γιορτάσει την Πρωταπριλιά επίσημα, ξεγελώντας ακόμα και την ίδια την Associated Press.
Με την πάροδο των χρόνων, αυτή η ξένη συνήθεια μεταδόθηκε και στην ελληνική επικράτεια και αφομοιώθηκε στην ελληνική πραγματικότητα. Έτσι, οι φάρσες πήραν χαρακτήρα δεισιδαιμονικό και συνδέθηκαν με την τύχη και την καλοτυχία. Για τον θύτη, η πετυχημένη φάρσα σήμαινε καλή σοδειά και καλοτυχία για όλο το χρόνο, ενώ για το ευκολόπιστο θύμα σήμαινε κακοτυχία, έως ακόμη και χηρεία σε περίπτωση που ήταν παντρεμένος/μένη. Τέλος, συχνά πίστευαν ότι το βρόχινο νερό της 1η Απρίλη, έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Γενικότερα, σύμφωνα με τον λαογράφο Λουκάτο, όλα αυτά τα αθώα ψέματα είχαν σκοπό να ξορκίσουν το κακό και τις βλαπτικές δυνάμεις του χειμώνα και να μπουν στην γόνιμη άνοιξη.
Όπως και να την έχουμε συναντήσει ανά τα χρόνια, είτε το θέλουμε είτε όχι φαίνεται ότι ακόμα και μεγάλοι σταθμοί ή μεγάλες μερίδες του πληθυσμού, μπορεί να πέσουν «θύματα», είτε σε μικρά, είτε σε μεγάλα ψέματα. Έτσι συνέβη το 1957, όταν ο τότε παρουσιαστής του BBC, Ρίτσαρντ Ντίμπλεμπί, παρουσίασε οπτικοποιημένο ρεπορτάζ για την συγκομιδή σπαγγέτι στην εξοχή της Ιταλίας και τον πίστεψαν. Αντίστοιχα, και οι Γάλλοι έχουν πέσει θύμα μεγάλης φάρσας, όταν το 1986 ανακοινώθηκε, από την εφημερίδα «Λε Περιζιέν», ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να μετακινήσει τον Πύργο του Αιφελ ανατολικά του Παρισιού στη Euro Disney, ώστε να χτίσει ένα στάδιο 35.000 θέσεων, όπως ήταν αναμενόμενο υπήρξαν σφοδρές αντιδράσεις.
Γι’ αυτό σήμερα που αλλάζει ο μήνας, προσέξτε μην σας κοροϊδέψουν και προσπαθήστε να τους ξεγελάσετε εσείς. Όπως και να έχει να έχτε έναν όμορφο μήνα και μια καλοτυχή Άνοιξη!
